Gün yükselmiş, dağdan inen güneş oba düzlüğünü usulca ısıtmaya başlamıştı.
Ve o sabah, rüzgâr başka türlü esiyordu
Ne serin ne sıcak;
Bir yemin gibi,
Bir çağrı gibi…
Obada sessizlik vardı ama bu sessizlik korkudan değil, bekleyiştendi.
Zira yüzyıllardır unutulmuş olan bir gelenek,
Bir halkın hafızasından silinmiş bir kelâm
O gün, yeniden can bulacaktı.
Ve bu, yalnızca geçmişin değil;
Geleceğin de doğumuydu.
Toy kuruluyordu.
Ama ne davul ne zurna vardı.
Toprağın ortasında birkaç taş dizilmiş,
Ateş yakılmış,
Ateşin üzerine yurt külü serpilmişti.
Bir zamanlar Atilla’nın otağında, Bilge Kağan’ın gölgesinde, Kürşad’ın gözlerinde yanmış olan ateşin aynısıydı bu
Hem sessiz hem de konuşan cinstendi.
Adam, halkın karşısında duruyordu.
Yüzü toprağa dönüktü.
Göğsündeki kurt başı işlemeli keçesini çıkarmamış,
Belindeki urganı daha sık bağlamıştı.
Çünkü bilirlerdi:
Toyda sadece söz söylenmezdi; toy, bir bağlanma yeriydi.
İlk konuşan yaşlı kam oldu.
Sesi yorgundu, ama titremiyordu.
Çünkü artık yalnız değildi.
Çünkü toprağın altındaki sesler,
Bu ateşin kıvılcımıyla yeniden yükselmişti.
“Biz toy kurmayı unuttuk.
Sofrada susmak adet oldu,
Ata sözünü hor gördük.
Ama şimdi biri geldi,
Ve bizden değil, bizin içimizden geldi.”
Halk başını eğdi.
Kimi sessizce gözyaşı döktü.
Çünkü çoğu bilmezdi neden ağladığını —
Ama sanki bir kayıp,
Çok uzaklardan dönmüşçesine bir hüzün vardı gözlerinde.
Adam bir adım öne çıktı.
Gök yüzünü örten bulutlar yavaşça açılıyor,
Toy meydanına bir kut huzuru iniyordu.
Ve o konuştu.
Sade, yavaş ve tok bir sesle...
“Ben sizden bir adım önde değilim.
Sadece unutanlar arasından hatırlayan biri olarak geldim.
Toy, yemekten değil, hatırlamaktan doğar.
Biz bu ateşi yalnızca ısınmak için değil,
Kendimizi yeniden görmek için yakıyoruz.”
Gözleri dolaştı çemberdeki yüzlerde.
Yaşlılar, gençler, çocuklar…
Kimileri elini göğsüne bastı,
Kimileri gözlerini yummuş, sessizce dinliyordu.
Adam devam etti:
“Bu toprak, suskun kaldı.
Bu bozkır, yalnızlaştı.
Çünkü biz, bayrağımızı göğe değil, duvara astık.
Şimdi, toy bu yüzden kuruluyor:
Duvardaki bayrağı, göğün hakkı olan yere asmak için.”
Kam, kopuzunu çıkardı.
Tellere bir kez vurdu.
Ve ses yankılandı:
Neşeli değil, kederli değil sanki geçmişin ruhuyla yoğrulmuş bir hatırlayış gibi.
Toy ateşine bir tutam tuz atıldı.
Bu, kadim bir gelenekti.
“Milletin lezzeti yeniden artsın,” diyeydi.
Ardından genç bir delikanlı kalktı.
O, ilk karşı çıkanlardan biriydi.
Ama şimdi gözleri mahçup, yüreği coşkuluydu.
“Biz sana ilkin güldük.
Ama sen gülmedin, taş atmadın, kaçmadın.
Şimdi görüyorum ki, sen yalnız bize değil,
Türk’ün küllerine konuşuyordun.”
Adam başını eğdi.
Bir cevap vermedi.
Çünkü bazı sözler, cevapsız daha güzeldi.
Sonra kopuz tekrar sustu.
Ve toy ateşine halk sırayla birer nişan bıraktı:
Kimisi bir tamga taşıdı,
Kimisi eski bir kemik toka,
Kimisi yalnızca bir avuç toprak.
Ama hepsi, artık o toyun bir parçasıydı.
Ve o toy, artık yalnızca bir hatıra değil, bir dirilişti.
Güneş, toy meydanının tam üzerine geldiğinde,
Adam son sözünü söyledi:
“Bu yalnızca bir toy değil.
Bu, bir milletin yeniden ayağa kalkmaya niyet etmesidir.
Ve bilirim ki, niyet edenin ardına,
Gök yürür…”
Ve halk hep bir ağızdan ilk defa yıllardır unutulmuş bir sözle cevap verdi:
“Töre, unutulmaz.”
Toyun ardından sessizlik çökmemişti bozkıra.
Aksine, toprağın altından bir uğultu yükselmiş gibiydi.
Sanki ataların kemikleri,
“Sonunda biri hatırladı…” diyerek
Toprağa, otağa, havaya bir yemin salmıştı.
Ama o toyda, her göz buğulanmadı.
Her yürek çarpmadı.
Her kulak duymadı söylenen kelâmı.
Çünkü her milletin bağrında
yaşlı gibi görünen ama aslında yorgunluğu değil, korkuyu taşıyanlar,
sükûtun arkasına saklanıp milletin çürümesinden beslenenler olur.
Obanın kenar çadırlarında kalan,
Toy alanına sonradan gelip hiçbir söz etmeyen üç-beş adam
O gece toplanmıştı.
Konuşmuyor, ama bakışıyorlardı.
Ve biri nihayet fısıldadı:
“Kut diyor... Toy diyor...
Yakında bu halk unutmaya başladığını hatırlarsa,
Biz neyle hatırlanırız?”
Bir diğeri kısık sesle cevap verdi:
“Biz bu halkın sessizliğinde büyüdük.
Şimdi konuşmaya başlarsa,
Bizim adımızı ilk onlar ağzına alır.”
Üçüncüsü, yüzünde alaycı bir tebessümle yere tükürdü:
“Töreymiş…
Oğuz’un torunuymuş...
Toysa toy, ama başsız toy olur mu?
Hangi hakanın buyruğuyla konuştun sen?”
Ertesi sabah oba hâlâ toyun yankısıyla uyanırken,
Adam, her sabah olduğu gibi sessizce çadırından çıktı.
Ama gözlerinde bir bulanıklık vardı artık.
Çünkü sözün arkasından gölgelerin geldiğini hissetmişti.
Bozkırın sessizliği bazen huzur değil,
bir saldırının ayak sesidir.
Toyda söz söyleyen yaşlı kam yanına geldi.
“Bilirim evlât,” dedi,
“Gölge, her zaman ışıktan doğar.
Lakin bu gölge, yüzsüzdür.
Yüzü olmayanla göz göze gelinmez.
Ama yine de sözle dövülür.”
Adam gözlerini uzaklara dikti.
Sonra toprağa eğildi,
Bir tutam külü tekrar havaya savurdu.
“Milletin içindeki en tehlikeli düşman,
kendi karanlığından memnun olandır.”
O gece, toy ateşi sönmeden evvel
Obanın kenarına bir not bırakıldı.
Bir keçeye yazılmış birkaç kelâm:
“Hakan olmadan toy kurulmaz.
Sözün büyüğü tahttan çıkar.
Biz seni duymadık.
Duyanı sustururuz.”
Not imzalı değildi.
Ama kokusu belliydi.
Adam notu okudu.
Ve yaktı.
Ateşin içinde gözleri parladı.
Sesi çıkmadı, ama içinden bir fısıltı geçti:
“Ben tahta talip değilim.
Ama milletin yüreğinden konuşan,
Tahtı değil, göğü işaret eder.
Ve gök, buyruğunu vermişse,
Hiçbir gölge ona perde olamaz.”
O gece,
Bozkırda rüzgâr daha sert esti.
Çadırlar titredi,
Ama ateş sönmedi.
Adamın gözleri uykusuzdu artık.
Çünkü biliyordu:
Artık karanlık onu izliyordu.
Ama karanlığın en büyük korkusu,
Kut taşıyan bir adamın susmamasıdır.
